(door Paul van de Lucht – Steenwijker Courant)
te zien t/m 18 december 2004

Natuurgeweld in foto’s en beelden

Fotografie is langdurig het stiefkindje onder de beeldende kunsten geweest. Maar de tijden zijn veranderd en daarmee ook de criteria die gehanteerd worden voor de beoordeling van de artistieke disciplines die concurreren met schilderkunst en beeldhouwkunst. Zelfs snapshots worden tegenwoordig geaccepteerd als volwaardige uitingsvorm, zoals afgelopen zomer nog te zien was in het Kröller Miiller Museum toen Heman Chong daar zijn ‘vakantiekiekjes’ tentoonstelde. Hij deed dat weliswaar in een installatieachtige setting, maar toch!
Met de fotowerken die Machiel de Vos exposeert in Galerie Steenwijk zit het dus wel goed. Wie kwaad wil, kan blijven volharden in de opvatting dat het om toegepaste kunst gaat en dat technische perfectie en registratiefotografie het winnen van originele of artistiek hoogstaande vertrekpunten, maar bij nadere beschouwing blijken die stellingen maar moeilijk houdbaar.
De Vos doet namelijk meer dan alleen maar een gegeven werkelijkheid registreren. Hij sublimeert haar ook. Dat doet hij onder meer door details uit te vergroten, de sfeer te intensiveren of door schoonheid naar een abstract niveau te tillen. Hoewel hij ver weg blijft van het manipuleren, ensceneren of retoucheren van zijn fotowerken, slaagt hij er wel in om het maximale rendement uit zijn waarnemingen te halen. Dat laatste blijkt vooral een kwestie van heel veel geduld: wachten op het moment suprème en dan toeslaan.
In Galerie Steenwijk zijn de fotowerken van Machiel de Vos gerubriceerd naar thema. Zo is de omgeving van Steenwijk in beeld gebracht. Het betreft hier vooral poëtische registraties van de waterrijke omgeving, bosgebieden en heidevelden. Ochtendnevel, lichtval en bijzondere invalshoeken (zoals een paddestoel van onderaf gezien of een ‘opgeblazen’ spinnenweb) zetten de toon.
Ook is er een fotoserie te zien waarin wereldwijde pracht is samengebracht. Hierin kan de fotograaf zich naar hartelust uitleven. IJzige poolgebieden, bergmassieven en zandvlaktes in de woestijn waarin de erosie van regen en wind indrukwekkende sporen heeft nagelaten, leveren het materiaal voor composities die zowel ongekende rust als evenwicht uitstralen.
In de derde cyclus ‘Kunstige natuur’ gaat de fotograaf nog een stapje verder door de nadruk te leggen op abstracties. De natuur biedt hem talloze aanknopingspunten. Zo fixeert De Vos zich met zijn camera onder meer op breukvlakken in berggebieden, of hij concentreert zich op de gevolgen van natuurlijke processen als erosie, verwering, oxidatie, schimmel of mosvorming. Hij haalt elementen uit het landschap naar boven die ons aansporen tot een andere kijk op de werkelijkheid in het algemeen en op de natuur in het bijzonder.
De foto’s van Machiel de Vos worden samen met houten beelden van Jan Piet van den Berg onder de gemeenschappelijke titel ‘Natuurlijk’ geëxposeerd. Van den Berg manoeuvreert binnen de marges van beeldhouwer en houthakker. Hij beperkt zijn artistieke ingrepen in de stammen en houtblokken meestal tot een minimum. Zijn beelden bevinden zich op het breukvlak tussen figuratie en abstractie. Soms boekt figuratie forse terreinwinst (zoals in ‘Jong en blij’) en soms verovert abstractie meer terrein (‘Boomwachter’).

(Tentoonstelling: ‘Natuurlijk’, Jan Piet van den Berg en Machiel de Vos, 25 november t/m 18 december in Galerie Steenwijk, Nic ter Maethstraat 2, Steenwijk – onder de bibliotheek).